Hunaniaeth Genedlaethol a'r Llwybr Canol

Hunaniaeth Genedlaethol a'r Llwybr Canol
gan Helygen Haearn
(Janis Cortese)

Y gerdd fuddugol yn nghystadleuaeth Gadair Cymdeithas Madog, Cwrs Cymraeg y Cwm Canol, Stockton, CA, 2006

Cyfieithiad Saesneg

English Translation

Nol I Dudalen Cartref Cystadleuaeth Y Gadair

Back To The Chair Competition Home Page

Dw i'n byw mewn gwlad chwildroadol, a mae hwn yn dylanwadu'n hunaniaeth ni mewn moddai amrywiol ac anrhagweladwy. Mae fy ngwlad yn ei disgrifio ei hunan yn ideolegol yn flaenaf. Mae ei henw hi, hyd yn oed, yn ein disgrifio fel llwyodraeth: Yr Unol Daleithiau. Mae'n llwyodraeth ni'n diffinio'n hunaniaeth. Yn ôl Americanwyr, mae'n byd ni - mae'n hanes ni - yn cychwyn ym 1776 yn ogystal â ni. Cyn y Rhyfel Chwildroadol, doedd dim "hunaniaeth Americanaidd." Roedd dim ond 13 gwlad wahanol, 13 cenedl, 13 hunaniaeth. Pan wnaeth ein llywodraeth ni gychwyn, wnaethon ni gychwyn. Y peth gorau am yr hunaniaeth Americanaidd ydy bod hi'n croesawu unrhywun. Er mwyn bod Americanwr, mae rhaid i chi gredu dim ond bod y llywodraeth Americanaidd yn gweithio. Dim mwy na ffydd cenedlaethol. Medrai unrhywun ymuno.

Mae'n gywir bod ein hunaniaeth lywodraethol ni'n croesawu, ond falle dydy hi ddim yn parhau. Does gan y llywodraethau democrataidd ddim llawer o hirhoedledd. Aeth dim ond tri chan mlynedd rhwng y weriniaeth Rhufeinig a genedigaeth yr Ymerodraeth sydd wedi ymgorffor'r wlad Frythoneg. Mae gan lywodraethau democrataidd fywydau byrion. A mae gwledydd eraill yn y byd yn gwybod hyn.

Mae'r "hen fyd" wedi gweld sawl llywodraeth yn dod a mynd. Brenhinoedd, tywysogion, gwrthryfelwyr a chwildrowyr, dros yr oesoedd, drwy hanes. Dim ond yn y byd newydd medrai pobol eu diffinio eu hunain drwy eu llywodraeth. Dim ond yn y byd newydd - byd ifanc - medrai pobol gredu bod llywodraethau'n parhau. A mae democratiaethau wedi bod yn hynod o ddiflanedig drwy hanes y byd. Yn yr hen fyd, mae pobol sy'n eu diffinio eu hunain yn sgîl eu llywodraeth yn bobol sy mewn peryg o ddiflannu pan mae eu gwlad nhw'n diflannu.

Achos bod llywodraethau'n dod a mynd, mae rhai gwledydd yn eu diffinio eu hunain drwy eu pobol, eu hil. Os ydych hi'n poeni am sefydlogrwydd, dewisiad rhesymol ydy o. Yn ôl y dewisiad yma, cenedl ydy teulu yn hanfodol - sefydlog a pharhaol. Ond mae problem gyda'r modd yma o greu hunaniaeth: mae'n anodd iawn anturio i mewn, os ydych chi'n dod o fan - o deulu - arall. Mae'r hunaniaeth hiliol yn sefydlog, ond dydy hi ddim yn croesawu pobol newydd yn hawdd. (Hefyd, os ydy'r cenedl yn diflannu, mae'r diflaniad mor barhaol ag oedd y genedl yn sefydlog yn wreiddiol.)

Wnes i feddwl am hyn i gyd pan wnes i weld rheolau'r cystadlaethau yn yr Eisteddfod Genedlaethol y llynedd, pan wnes i ymweld â Chymru er mwyn mynd i'r Eisteddfod yn Eryri a'r Cyffiniau.

Yn y rheolau, wnes i ddarganfod diffiniaid amrywiol o Gymro: Cymro: Unrhyw berson a aned yng Nghymru neu y ganed yn o'i rieni yng Nghymru, neu unrhyw berson a fu'n byw yng Nghymru am dair blynedd yn union cyn yr ?yl, neu unrhyw berson sy'n siarad neu'n ysgrifennu Cymraeg.

Nid llywodraeth na hil ydy cenedl. Iaith ydy cenedl.

Llywodraeth? Mae'r Cymry wedi gweld brenhinoedd, tywysogion, milwyr Rhufeinig, ac arglwyddi'r Mers. Mae arweinyddion yn dod a mynd fel y tywydd - heulog, neu gymylog, neu fwrw glaw neu eira. Yr unig peth ydych chi'n gwybod yn bendant ydy nad ydy'r arweinyddion yn aros am gyfnod hir. Mae'r Cymry gwybod yn well na defnyddio eu llywodraeth nhw ar gyfer creu hunaniaeth.

Yn lle hil na llywodraeth, maen nhw'n defnyddio'r iaith, iaith felys a chwerw, fel llond cog o ruddemau, llond ceg o win coch tywyll. Iaith y maen nhw eisiau dysgu i'r holl fyd. Mae'r hunaniaeth yma yn croesawu pobol eraill yn hawdd, gyda chân a llaw agored (a thipyn o gwrw!).

Dydy llywodraethau ddim yn parhau. Dydy hil ddim yn croesawu. Mae'r iaith yn gwneud y ddau.

Mae'r iaith yn parhau yn hirach o lawer na'r arlywyddion a'r brenhinoedd. Mae'r iaith yn croesawu unrhywun sy'n ceisio'n galed ei dysgu, unrhywun sy'n buddsoddi'r ymdrech.

Falle, iaith ydy sylfaen yr hunaniaeth orau. Mae hi'n cymysgu'r rhannu gorau o sefydlogrwydd a chroeso. Rhwng y ddau, mae hunaniaeth iaith - hunaniaeth Cymraeg - yn cerdded y llwybr canol.

National Identity and The Middle Path
gan Helygen Haearn
(Janis Cortese)

The winning poem in the Cymdeithas Madog chair competition, Cwrs Cymraeg y Cwm Canol, Stockton, CA, 2006

Translation by the Author

Cerdd Wreiddiol (Yn Y Gymraeg)

Original Poem (In Welsh)

Nol I Dudalen Cartref Cystadleuaeth Y Gadair

Back To The Chair Competition Home Page

I live in a revolutionary country, and this influences our self-identity in both varied and unpredictable ways. My country describes itself primarily by ideology. Even our name describes our government: The United States. Our government defines our identity. According to Americans, our world -- our history -- begins in 1776 in addition to us. Before the Revolutionary war, there was no "American identity." There were only 13 separate countries, 13 nations, 13 identities. When our government began, we began. The best thing about the American self-identity is that it welcomes anyone. In order to be American, you need believe only that the American government works. It's no more than national faith. Anyone can join.

It's true that governmental identity welcomes, but perhaps it doesn't endure. Democratic governments aren't possessed of a great deal of longevity. Only 300 years passed between the Roman Republic and the birth of the Empire that swallowed the Brythonic nation. Democratic governments have short lives. And other nations know this.

The old world has seen many governments come and go. Kings, princes, rebels and revolutionaries, over the ages, throughout history. Only in the new world could people define themselves via their government. Only in the new world -- a young world -- could people believe that governments endure. And democracies have been particularly evanescent throughout world history. In the old world, a people who define themselves on the basis of their government are a people in danger of vanishing when their government vanishes.

Because governments come and go, some nations define themselves via their people, their race. If you're concerned about stability, it's a reasonable choice. According to this choice, a nation is essentially a family, established and enduring. However, there's a problem with this method of creating self-identity: it's very difficult to venture inside if you come from another place -- another family. Racial identity is stable, but it doesn't welcome new people easily. (And, if the nation disappears, the disappearance is as enduring as the nation originally was stable.)

I thought about all this when I saw the rules for competitions in the Eisteddfod last year, when I visited Wales in order to go to the Eisteddfod in Eryri and its surroundings.

In the rules, I found various definitions of "Welsh": any person born in Wales or whose parents were born in Wales, any person who has lived in Wales for three years prior to the Eisteddfod, or any person who speaks or writes Welsh.

Nation equals neither government nor race. Nation equals language.

Government? The Welsh have seen kings, princes, Roman soldiers, and Marcher lords. Leaders come and go like the weather -- sunny, cloudy, raining or snowing. The only thing you know clearly is that leaders aren't around for the long term. The Welsh know better than to use their government to create self-identity.

In place of race or government, they use language, a sweet, bitter language, like a mouthful of rubies, a mouthful of dark, red wine. A language that they want to teach to the whole world. This self-identity welcomes other people easily, with a song and an open hand (and a little bit of beer!).

Governments don't endure. Race does not welcome. Language does both.

Language lasts longer by far than presidents and kings. Language welcomes anyone who tries hard to study it, anyone who invests the effort.

Maybe, language is the best foundation for self-identity. It mixes the best parts of stability and welcome. Between the two, linguistic self-identity -- Welsh identity -- walks a middle path.

Draig Cymdeithas Madog

© Cymdeithas Madog
01 Tachwedd / November 2006

Problems or comments?
Contact the webmaster

Barddoniaeth/Poetry


*Hunaniaeth Genedlaethol a'r Llwybr Canol* gan Helygen Haearn (Janis Cortese) Y gerdd fuddugol yn nghystadleuaeth Gadair Cymdeithas Madog, Cwrs Cymraeg y Cwm Canol, Stockton, CA, 2006 Cyfieithiad Saesneg English Translation Nol I Dudalen Cartref Cystadleuaeth Y Gadair Back To The Chair Competition Home Page		Dw i'n byw mewn gwlad chwildroadol, a mae hwn yn dylanwadu'n hunaniaeth ni mewn moddai amrywiol ac anrhagweladwy. Mae fy ngwlad yn ei disgrifio ei hunan yn ideolegol yn flaenaf. Mae ei henw hi, hyd yn oed, yn ein disgrifio fel llwyodraeth: Yr Unol Daleithiau. Mae'n llwyodraeth ni'n diffinio'n hunaniaeth. Yn ôl Americanwyr, mae'n byd ni - mae'n hanes ni - yn cychwyn ym 1776 yn ogystal â ni. Cyn y Rhyfel Chwildroadol, doedd dim "hunaniaeth Americanaidd." Roedd dim ond 13 gwlad wahanol, 13 cenedl, 13 hunaniaeth. Pan wnaeth ein llywodraeth ni gychwyn, wnaethon ni gychwyn. Y peth gorau am yr hunaniaeth Americanaidd ydy bod hi'n croesawu unrhywun. Er mwyn bod Americanwr, mae rhaid i chi gredu dim ond bod y llywodraeth Americanaidd yn gweithio. Dim mwy na ffydd cenedlaethol. Medrai unrhywun ymuno. Mae'n gywir bod ein hunaniaeth lywodraethol ni'n croesawu, ond falle dydy hi ddim yn parhau. Does gan y llywodraethau democrataidd ddim llawer o hirhoedledd. Aeth dim ond tri chan mlynedd rhwng y weriniaeth Rhufeinig a genedigaeth yr Ymerodraeth sydd wedi ymgorffor'r wlad Frythoneg. Mae gan lywodraethau democrataidd fywydau byrion. A mae gwledydd eraill yn y byd yn gwybod hyn. Mae'r "hen fyd" wedi gweld sawl llywodraeth yn dod a mynd. Brenhinoedd, tywysogion, gwrthryfelwyr a chwildrowyr, dros yr oesoedd, drwy hanes. Dim ond yn y byd newydd medrai pobol eu diffinio eu hunain drwy eu llywodraeth. Dim ond yn y byd newydd - byd ifanc - medrai pobol gredu bod llywodraethau'n parhau. A mae democratiaethau wedi bod yn hynod o ddiflanedig drwy hanes y byd. Yn yr hen fyd, mae pobol sy'n eu diffinio eu hunain yn sgîl eu llywodraeth yn bobol sy mewn peryg o ddiflannu pan mae eu gwlad nhw'n diflannu. Achos bod llywodraethau'n dod a mynd, mae rhai gwledydd yn eu diffinio eu hunain drwy eu pobol, eu hil. Os ydych hi'n poeni am sefydlogrwydd, dewisiad rhesymol ydy o. Yn ôl y dewisiad yma, cenedl ydy teulu yn hanfodol - sefydlog a pharhaol. Ond mae problem gyda'r modd yma o greu hunaniaeth: mae'n anodd iawn anturio i mewn, os ydych chi'n dod o fan - o deulu - arall. Mae'r hunaniaeth hiliol yn sefydlog, ond dydy hi ddim yn croesawu pobol newydd yn hawdd. (Hefyd, os ydy'r cenedl yn diflannu, mae'r diflaniad mor barhaol ag oedd y genedl yn sefydlog yn wreiddiol.) Wnes i feddwl am hyn i gyd pan wnes i weld rheolau'r cystadlaethau yn yr Eisteddfod Genedlaethol y llynedd, pan wnes i ymweld â Chymru er mwyn mynd i'r Eisteddfod yn Eryri a'r Cyffiniau. Yn y rheolau, wnes i ddarganfod diffiniaid amrywiol o Gymro: Cymro: Unrhyw berson a aned yng Nghymru neu y ganed yn o'i rieni yng Nghymru, neu unrhyw berson a fu'n byw yng Nghymru am dair blynedd yn union cyn yr ?yl, neu unrhyw berson sy'n siarad neu'n ysgrifennu Cymraeg. Nid llywodraeth na hil ydy cenedl. Iaith ydy cenedl. Llywodraeth? Mae'r Cymry wedi gweld brenhinoedd, tywysogion, milwyr Rhufeinig, ac arglwyddi'r Mers. Mae arweinyddion yn dod a mynd fel y tywydd - heulog, neu gymylog, neu fwrw glaw neu eira. Yr unig peth ydych chi'n gwybod yn bendant ydy nad ydy'r arweinyddion yn aros am gyfnod hir. Mae'r Cymry gwybod yn well na defnyddio eu llywodraeth nhw ar gyfer creu hunaniaeth. Yn lle hil na llywodraeth, maen nhw'n defnyddio'r iaith, iaith felys a chwerw, fel llond cog o ruddemau, llond ceg o win coch tywyll. Iaith y maen nhw eisiau dysgu i'r holl fyd. Mae'r hunaniaeth yma yn croesawu pobol eraill yn hawdd, gyda chân a llaw agored (a thipyn o gwrw!). Dydy llywodraethau ddim yn parhau. Dydy hil ddim yn croesawu. Mae'r iaith yn gwneud y ddau. Mae'r iaith yn parhau yn hirach o lawer na'r arlywyddion a'r brenhinoedd. Mae'r iaith yn croesawu unrhywun sy'n ceisio'n galed ei dysgu, unrhywun sy'n buddsoddi'r ymdrech. Falle, iaith ydy sylfaen yr hunaniaeth orau. Mae hi'n cymysgu'r rhannu gorau o sefydlogrwydd a chroeso. Rhwng y ddau, mae hunaniaeth iaith - hunaniaeth Cymraeg - yn cerdded y llwybr canol.

*National Identity and The Middle Path* gan Helygen Haearn (Janis Cortese) The winning poem in the Cymdeithas Madog chair competition, Cwrs Cymraeg y Cwm Canol, Stockton, CA, 2006 Translation by the Author Cerdd Wreiddiol (Yn Y Gymraeg) Original Poem (In Welsh) Nol I Dudalen Cartref Cystadleuaeth Y Gadair Back To The Chair Competition Home Page		I live in a revolutionary country, and this influences our self-identity in both varied and unpredictable ways. My country describes itself primarily by ideology. Even our name describes our government: The United States. Our government defines our identity. According to Americans, our world -- our history -- begins in 1776 in addition to us. Before the Revolutionary war, there was no "American identity." There were only 13 separate countries, 13 nations, 13 identities. When our government began, we began. The best thing about the American self-identity is that it welcomes anyone. In order to be American, you need believe only that the American government works. It's no more than national faith. Anyone can join. It's true that governmental identity welcomes, but perhaps it doesn't endure. Democratic governments aren't possessed of a great deal of longevity. Only 300 years passed between the Roman Republic and the birth of the Empire that swallowed the Brythonic nation. Democratic governments have short lives. And other nations know this. The old world has seen many governments come and go. Kings, princes, rebels and revolutionaries, over the ages, throughout history. Only in the new world could people define themselves via their government. Only in the new world -- a young world -- could people believe that governments endure. And democracies have been particularly evanescent throughout world history. In the old world, a people who define themselves on the basis of their government are a people in danger of vanishing when their government vanishes. Because governments come and go, some nations define themselves via their people, their race. If you're concerned about stability, it's a reasonable choice. According to this choice, a nation is essentially a family, established and enduring. However, there's a problem with this method of creating self-identity: it's very difficult to venture inside if you come from another place -- another family. Racial identity is stable, but it doesn't welcome new people easily. (And, if the nation disappears, the disappearance is as enduring as the nation originally was stable.) I thought about all this when I saw the rules for competitions in the Eisteddfod last year, when I visited Wales in order to go to the Eisteddfod in Eryri and its surroundings. In the rules, I found various definitions of "Welsh": any person born in Wales or whose parents were born in Wales, any person who has lived in Wales for three years prior to the Eisteddfod, or any person who speaks or writes Welsh. Nation equals neither government nor race. Nation equals language. Government? The Welsh have seen kings, princes, Roman soldiers, and Marcher lords. Leaders come and go like the weather -- sunny, cloudy, raining or snowing. The only thing you know clearly is that leaders aren't around for the long term. The Welsh know better than to use their government to create self-identity. In place of race or government, they use language, a sweet, bitter language, like a mouthful of rubies, a mouthful of dark, red wine. A language that they want to teach to the whole world. This self-identity welcomes other people easily, with a song and an open hand (and a little bit of beer!). Governments don't endure. Race does not welcome. Language does both. Language lasts longer by far than presidents and kings. Language welcomes anyone who tries hard to study it, anyone who invests the effort. Maybe, language is the best foundation for self-identity. It mixes the best parts of stability and welcome. Between the two, linguistic self-identity -- Welsh identity -- walks a middle path.
© Cymdeithas Madog 01 Tachwedd / November 2006 Problems or comments? Contact the webmaster